Gölgeden Işığa
Merhabalar!
8 Mart, kadın mücadelesi denince akla gelen başlıca günlerden biri. Bambaşka coğrafyalarda yaşayan, kendini kadın olarak tanımlayan her bireyin andığı ortak bir tarih.
Dünyanın her yerinde ataerkil düzen hüküm sürüyor. Mücadelemizin alt başlıkları zaman zaman farklılaşsa da bütün kadınlar, bulunduğu coğrafyada bu düzene rağmen var olmaya çalışıyor. Mücadelemiz elbette yalnızca bir gün değil, her gün devam ediyor. Günlük hayatımızda, toplumda, iş yerinde, ailede ve en önemlisi yaşam hakkımız dahil olmak üzere çeşitli alanlarda kadın olmamız öne sürülerek elimizden alınanlar hakkında mücadele veren bizler, 8 Mart’ta sesimizi duyurmak için kitleler halinde yürüyüşümüzü sürdürüyoruz.
Dünya Emekçi Kadınlar Günü’ne dair neler bildiğimizi ve bildiklerimizin bu tarihin ne kadarını kapsıyor olabileceğini merak ederek oluşturduğumuz Gölgeden Işığa isimli bölümde 8 Mart’ın tarihçesine, Dünya’da ve Türkiye’de 8 Mart’ın kadın mücadelesinin en önemli günü haline gelişine ve ardından 8 Mart fotoğraflarına göz gezdiriyoruz.
Aynı topraklarda yaşayan ve belki birbirini daha önce hiç görmemiş olan bizler, kadın hareketinde aynı safta bulunuyoruz. Ancak şunu da biliyoruz ki aynı topraklarda yaşamadığımız kadınlarla da farklı dillerde aynı cümleleri haykırıyoruz! 8 Mart’ın birleştirici gücüne inanıyor, mücadelemize bir kişinin daha eksilmeyeceğini umarak devam ediyoruz. Bizler asla yalnız yürümeyeceğiz.
Kalabalıkları asla unutmamanız dileğiyle… İyi geziler dileriz!
Eylül Devrim
Türkiye ve dünyadan 8 Mart’larla ilgili sizi etkileyen hikayeleri bizimle paylaşmak istemez misiniz? Mesajlarınız, “Ziyaretçiden sergiye” odasında yer alacak.
İletişim: info@istanbulgendermuseum.org
Görsel: onestruggle.net
1857
New York’taki Cotton tekstil fabrikasında daha iyi şartlarda çalışmak isteyen yaklaşık 40.000 kadın işçi, hak talebiyle grev yaptı. Sendikalar ve fabrikanın diğer işçileri arasındaki dayanışmayı önlemek amacıyla, fabrika sahibi grev yapan kadınları fabrikaya kilitledi. Bu sırada fabrikada yangın çıktı. 129 grevci kadın işçi fabrikadan çıkamadığı için yanarak öldü. Cenazelerine binlerce kişi katıldı.
Daha geniş bilgi için bkz.:
-birgun.net
Görsel: hukukbook.com
Erkekler öldürüyorsa, biz kadınların görevi yaşamı korumak için savaşmaktır. Erkekler susuyorsa, bizim görevimiz ideallerimizle dolu olan sesimizi yükseltmektir.
Clara Zetkin
1910
Kopenhag’da (Danimarka) 26-27 Ağustos 1910 tarihlerinde yapılan Uluslarası Sosyalist Kadınlar Konferansı toplantısında, Almanya Sosyal Demokrat Partisi önderlerinden Clara Zetkin hayatını kaybeden işçi kadınlar anısına mart ayında bir Dünya Kadınlar Günü olması önerisinde bulundu. Tarih tam olarak kararlaştırılmadığı için. Dünya Kadınlar Günü önce çeşitli aylarda kutlandı.
Daha geniş bilgi için bkz.:
-birgun.net
Clara Zetkin (1857-1933)
Alman politikacı ve kadın hakları savunucusu.
Kadın hareketi, barış hareketi ve işçi hakları aktivisti. Kadın hareketinin sınıf mücadelesiyle bağlantısını vurguladı. Oy hakkı, eşit işe eşit ücret, doğum izni gibi alanlarda çalıştı.
Daha geniş bilgi için bkz.:
-tr.wikipedia.org
-yaryayinlari.com
Kadın işçiler, ekmek, barış ve oy hakkı talebiyle sokakta, Petrograd 23 Şubat 1917
Görsel: monde-diplomatique.de
1917
23 Şubat 1917’de binlerce kadın işçi, Petrograd’da (bugün Saint Petersburg) ekmek ve barışın yanı sıra kadınların oy hakkı talebiyle sokaklara çıktı. Bu 1917’deki Rus devriminin başlangıcıydı. Şubat Devrimi, Çarlık yönetiminin sonunun habercisiydi. Julyen takvimini Gregoryen takvimiyle değiştiren 1918 takvim reformundan sonra 23 Şubat 8 Mart’a denk geldi. Dünya Kadınlar Günü 1921’den beri bu günde kutlanıyor.
Daha geniş bilgi için bkz.:
-acikradyo.com.tr
Rahime Selimova ve Cemile Nuşirvanova
Kaynak: petrol-is.org.tr
1921
Ankara
Türkiye’de ilk 8 Mart kutlamaları Ankara’da iki komünistin, Rahime Selimova ve Cemile Nuşirvanova’nın öncülüğünde 1921 yılında gerçekleşti.
Daha geniş bilgi için bkz.:
-bianet.org
-durum-online.com
Moskova
Moskova’da gerçekleşen 3. Uluslararası Kadınlar Konferansı’nda tarih kesinleşti ve 8 Mart ‘’Dünya Emekçi Kadınlar Günü’’ adını aldı. Bu tarih, 8 Mart 1917’de Rusya’nın St. Petersburg kentinde düzenlenen Kadınlar Günü gösterilerini anmak için uygun görülmüştü.
Görsel: Çatlak Zemin
1975
8 Mart, İlerici Kadınlar Derneği’nin de katkılarıyla 1975 yılında yaklaşık 500 kadının katılımıyla kutlandı.
Daha geniş bilgi için bkz.:
-birgun.net
-catlakzemin.com
Görsel: Çatlak Zemin
İlerici Kadınlar Derneği
İlerici Kadınlar Derneği, 3 Haziran 1975 tarihinde Beria Onger (1921-2015) başkanlığında kuruldu. Kadınların hak ve özgürlüklerinin günlük yaşama somut olarak entegre edilmesini amaçladı. Ağustos 1975’te Kadınların Sesi dergisini çıkarıldı. Dernek 1979 yılında sıkıyönetim tarafından kapatıldı.
İlerici Kadınlar Derneği, 33 yıl sonra yeniden kuruldu ve kadınları ilgilendiren her sorunla ilgili faaliyetlerine devam etti
Kaynak: Birleşmiş Milletler arşivi
1977
16 Aralik 1977’de Birleşmiş Milletler Genel Kurulu 8 Mart’ın ‘’Dünya Kadınlar Günü’’ olarak anılmasını kararlaştırdı.
Daha geniş bilgi için bkz:
–birgun.net
1986
‘’Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi’’ için imza toplayan kadınlar, 8 Mart’ta TBMM’ye ilettiler.
Daha geniş bilgi için bkz:
Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi
1979 yılında Birleşmiş Milletler tarafından kabul edilen ve kadınlara uygulanan ayrımcılığı ortadan kaldırmayı amaçlayan uluslararası sözleşme.
Türkiye sözleşmeyi 1985 yılında imzaladı ancak yeterince uygulanmaması nedeniyle Şirin Tekeli önerisiyle imza toplandı.
Kaynak: İstanbul Gender Museum – Tohum Ekenler Fide Dikenler
Şirin Tekeli
Türkiye’deki ikinci dalga feminizm hareketinde bulunmuş kadın hakları savunucusu ve feminist yazar.
Türkiye İnsan Hakları Deneği kurucu üyesi, 1986. İnsan Hakları Derneği (ihd.org.tr)
Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı kurucu üyesi, 1989. Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı – İstanbul Büyükşehir Belediyesi (kadineserleri.org)
Mor Çatı Kadın Sığınağı Vakfı kurucu üyesi, 1990. Mor Çatı Kadın Sığınağı Vakfı (morcati.org.tr)
Helsinki Yurttaşlar Derneği kurucu üyesi, 1993. Anasayfa – Yurttaşlık Derneği (hyd.org.tr)
Toplum ve Bilim Dergisi yayın kurulu üyesi. Toplum ve Bilim | İletişim Yayınları | Okumak İptiladır Müptelalara Selam! (iletisim.com.tr)
KA-DER, Kadın Adayları Destekleme ve Eğitim Derneği kurucusu, 1997. Kadın Adayları Destekleme Derneği – Vikipedi (wikipedia.org)
Şirin-Ahmet Tekeli Kadın Hukukçuları Destekleme Vakfı bağışçı ve kurucusu, 2011. Şirin-Ahmet Tekeli Kadın Hukukçuları Destekleme Vakfı (kahudev.org.tr)
Kadın dergisi olan Kazete’nin yayın kurulu üyesi, 2012. KAZETE- Kadın Gazetesi
Daha geniş bilgi için bkz:
Görsel: Çatlak Zemin
1989
12 Eylül sonrası sonrası ilk izinli 8 Mart yürüyüşü İstanbul’da Üsküdar Bağlarbaşı’nda 11 Mart 1989’da yapıldı. Yürüyüş için “Yeter Söz Kadınların” ve “8 Mart Kadınları Dayanışmaya”’ yazılı pankartlar hazırlanmıştı.
Daha geniş bilgi için bkz.:
-feministbellek.org
-catlakzemin.com
2003
‘’Hepsi erkek, bu bir rastlantı mı?’’ yazılarıyla ilk Feminist Gece Yürüyüşü gerçekleştirildi.
Bu tarihten itibaren ilerleyen yıllarda kadın hareketinin de güçlenmesiyle Feminist Gece Yürüyüşü patriyarkaya, erkek egemen dünyaya ve nicesine baş kaldıran ve kendini kadın olarak tanımlayan herkesin katıldığı bir eylem haline geldi.
Feminist Gece Yürüyüşü
İlki 8 Mart 2003’te yılında Taksim’de başlayan feminist gece yürüyüşü Irak Savaşı sırasında savaş ve işgal temasıyla yaklaşık 100 kadının katılımıyla gerçekleşti. Günümüzde gecelerden ve sokaklardan uzak durmayacağını haykıran binlerce kadının katılım sağladığı bir eylem olan feminist gece yürüyüşü umuyoruz ki her zaman var olmaya devam edecek.
Daha geniş bilgi için bkz:
2019
Dünyada 8 Mart 2019 böyle kutlandı.